Direkt zum Inhalt

33.2 Leon Battista Alberti*

Quisquis barbarus es rudisque Phoebi,

hoc saxum pedibus cave profanes,

quod sane eximium tegit Leonem

peius angue tuum genus perosum.

Nam Musis sacer est easque secum

vel hic in tumulo moratur oris

docti blanditiis vel ipse cum illis

indagat Clarios comes recessus.

Doctis multiiugam referre praedam

non raro unde solet: stupente Apelle

atque Vitruvio sagacitatem.

Sed quid te dubium morer? Leonem

Albertum satis hii loquuntur ungues.

Quisquis barbarus es rudisque Phoebi,

hoc saxum pedibus cave profanes,

quod sane eximium tegit Leonem

peius angue tuum genus perosum.

Nam Musis sacer est easque secum

vel hic in tumulo moratur oris

docti blanditiis vel ipse cum illis

indagat Clarios comes recessus.

Doctis multiiugam referre praedam

non raro unde solet: stupente Apelle

atque Vitruvio sagacitatem.

Sed quid te dubium morer? Leonem

Albertum satis hii loquuntur ungues.

Quisquis barbarus es rudisque Phoebi,

hoc saxum pedibus cave profanes,

quod sane eximium tegit Leonem

peius angue tuum genus perosum.

Nam Musis sacer est easque secum

vel hic in tumulo moratur oris

docti blanditiis vel ipse cum illis

indagat Clarios comes recessus.

Doctis multiiugam referre praedam

non raro unde solet: stupente Apelle

atque Vitruvio sagacitatem.

Sed quid te dubium morer? Leonem

Albertum satis hii loquuntur ungues.

Welcher Barbar oder des Phoebus Unkundiger du auch bist,

hüte dich davor, mit deinen Füßen diesen Stein zu entweihen,

denn er bedeckt den wahrlich außerordentlichen Leo,

dem dein Typ noch verhasster war als eine Schlange.

Denn er ist den Musen heilig und macht sie entweder bei sich

in diesem Grab verweilen mit schmeichelnden Worten

seiner gelehrten Rede oder sucht seinerseits mit ihnen

als ihr Gefährte die entlegensten Winkel von Klaros.

Den Gebildeten pflegt er von dort nicht selten

mannigfache Beute zu bringen: Apelles und

Vitruv bestaunen seinen Spürsinn.

Doch wieso halte ich dich Unsicheren weiter fest? Über

Leo Alberti sagen diese Klauen genügend.

Quisquis barbarus es rudisque Phoebi,

hoc saxum pedibus cave profanes,

quod sane eximium tegit Leonem

peius angue tuum genus perosum.

Nam Musis sacer est easque secum

vel hic in tumulo moratur oris

docti blanditiis vel ipse cum illis

indagat Clarios comes recessus.

Doctis multiiugam referre praedam

non raro unde solet: stupente Apelle

atque Vitruvio sagacitatem.

Sed quid te dubium morer? Leonem

Albertum satis hii loquuntur ungues.
 

Erasmus Adag. 1,9,34 bzw. 834

Leonem ex unguibus aestimare.

Ἐκ τῶν ὀνύχων τὸν λέοντα γινώσκειν, id est Ex unguibus aestimare leonem, est ex una quapiam conjectura negotium universum perpendere, ex paucis multa, ex minimis maxima conjicere. Natum videtur adagium a Phidia statuario, qui, sicut narrat Lucianus in Haeresibus, inspecto leonis dumtaxat ungui quantus esset totus leo perpendit totumque ex indicio unguis effinxit. Plutarchus in commentario De defectis oraculis videtur ad Alcaeum referre. Sic enim scribit : Οὐ κατ᾿ Ἀλκαῖον ἐξ ὄνυχος τὸν λέοντα γράφοντας, id est Non Alcaei more leonem ex unguibus depingentes, hoc est ex re minima maxima colligentes. Philostratus in vita Apollonii : Οἷον ἐξ ὄνυχος ἤδη ὁρῶ, id est Qualem ex ungui jam esse video. Basilius magnus ad Maximum philosophum : Εἰκόνες ὄντως τῶν ψυχῶν εἰσὶν οἱ λόγοι· κατεμάθομεν οὖν σε διὰ τοῦ γράμματος, ὅσον φασὶν ἐξ ὀνύχων τὸν λέοντα, id est Animi imago re vera est oratio. Proinde cognovimus te ex literis non aliter quam leonem, ut aiunt, ex unguibus. Fit autem hoc mathematica ratione, sicuti docet Vitruvius lib. III, ut ex membro vel minimo totius corporis modus colligatur. Quemadmodum Pythagoras Herculani corporis mensuram ex Pisano stadio, quod Hercules suis pedibus fuerat metatus, ratiocinatus est. Sic ex unius arteriae pulsu medici de tota hominis valetudine judicant, sic ex coma aut cingulo aut oculorum nutu totam hominis vitam licet conjicere. Sic ex unica epistola doctrinam omnem aestimamus, ex unico responso totam hominis sapientiam perpendimus.
 

„Zugleich spielt Latomus auf das ihm von seinem Landsmann und Ordensbruder Erasmus von Rotterdam vermittelte Sprichwort an, wonach man die bedrohliche Größe und Kraft des Fleischfressers an seinen Pfoten erkennen könne, Leonem ex unguibus aestimare.“ (Wulfram 2025, 227)

v. 13: ii 1561–1577.

v. 8: Die ionische Kleinstadt Klaros war berühmt für einen Tempel und ein Orakel des Apoll, der daher auch den Beinamen Clarius trug (Georges 1913, s. v. „Claros“).

Werkbezug: De re aedificatoria, De pictura/Della pittura, Elementa picturae.

Sachfeld „Jagd“ als Anspielung auf einen echten Löwen.

Alberti schrieb verschiedenste Werke für ein gelehrtes Publikum und wird durch den teilweise scharfen Ton seiner Schriften charakterisiert.