Geminatio

Ito, inquam, ito nec obstrepas, viator,

qui vertigine tam gravi laboro,

quod nullam capio hactenus quietem,

lustra hic cum iaceam novena et ultra.

Sic me excarnificat sua imbibenda

phrasi Tullius: Absque qua tueri

vitam posse meos negant labores.

Sed qui nuper adest Erasmus istinc,

dicit non opus et monet quiescam.

Illas proinde molestias molestas

longum omnes iubeo valere. Sed tu

nunc, o somne, veni, veni, veterne!

Venit! Tu ito nec obstrepas, viator!

et vel Elysiis recepta campis

viri manibus ut piae ministrae

adsunt et meritum astruunt honorem

vel per ora hominum volant caventque,

ne mortis rabidum tulisse dentem

vel totus tumulo perisse seclis

ullis Vergerius queat videri.

Nomen grammatici petens tuorum

votorum poteras tulisse summam

videri, nisi pleniore Valla

– certe candidus et benignus in te –

integrae titulo eruditionis

ornatum voluisset. Experire,

dum te iudice se obtulit paratum

de facto vitio Latinitati:

Unus quo reliquos agebat omnes,

cui te prae omnibus eximebat unum.

Qui paucos habeas pares, Erasme,

multorum invidiam feras necesse est.

Istos quod logodaedalos ab urbe –

unos prae reliquis – in immerentis

manes sic videam stili cruentam

stringentes aciem, perinde tamquam

stuprasses Charitum novem sorores –

indignum patria eruditione et

asserto titulo Elegantiarum.

Causam scire velim, quid urat illos

et quid tantopere tumultuentur.

Sed quid dissimulo? Sat aestus illam

prodit fervidus et malignus. Ille est,

ille, inquam, est Ciceronianus, ille,

uno qui Cicerone stare recte

Latinam negat elocutionem

et damnat stolidi laboris omnes,

qui superstitione non ferenda

uno non nisi Tullio loquuntur.

Haec illa est Helene, viri elegantes,

armis quae Latium per universum

vindicanda videtur in Batavum –

umbram scilicet atque inane nomen;

tamquam quo genito Alemannis ora est

vano ridicule soluta partu.

At si tam modicas ob has labruscas

perit vinea tota, o urbs Quirini,

scribemus titulo hoc tibi columnam:

Quae quondam meritos suo fovebas

ornabasque viros honore, laudum

iactura es modo facta publicarum.

Defunctus vita longique laboribus aevi

hac situs est tandem doctus Erasmus humo.

Quem licet in sera rapuerunt fata senecta

et vitae saturum sopiit alta quies,

nos tamen hunc velut immaturo funere raptum

flemus et effusis diffluimus lacrimis.

Illum igitur canos Virtus lacerata capillos

et Charites lugent, luget et ipsa Fides

collectasque rosas Permessi ad flumina nymphae

inspargunt sacro Pierides tumulo.

Mersit funere Mors nimis profana,

Mors damnosa nimis virum interemit,

aeternum decus omnium virorum.

Cui quid praeripuere laudis illa,

illa antiqua patrum superba secla

tot belli ducibus virisque doctis?

Aut quid nostra quidem negarit aetas?

Quod si forte stupes minusve credis,

id tu plus stupeas negesque prorsus

hunc et Marti operam dedisse semper

et Musis studium negasse numquam,

ut nullum arte parem huic putet Minerva

nec Mars laudibus anteponat ullum.

Qua morum integritate vixit, omnis

quam purus vitii, ore quam modesto!

O, quo robore pertulit sinistros

casus, quo subiit pericla vitae!

Quem ne, Galle, minus tuo remotum

aspectu memores et ipse iusto

complectaris amore, scito causa

neglexisse tua, quibus bearat

Fortuna hunc aliquando rebus amplis.

Sed quod non tibi sit grave aut molestum

pro tantis studiis, quibus per orbem

Gallorum cupiit decus vagari.

Morti, qua cecidit, precare Mortem

et votis onera polum, ut labores

post tot tantaque damna totque curas

caelo tandem aliquando conquiescat.

Philippus ille candor, ille et optimus

sophos iacet lapisque candidissimus

tegit, tegit Bononiae, Bononiae

iubar. Viator, asta et inspice, inspice.

Mane, mane, Philippus ille te obsecrat,

rogat, preceris omnibus sacrum omnibus,

qui iter dedit, dedit. Lapis quoque obsecrat,

preceris, ut rogi leves eum opprimant.

Exciri ut legum latores sensit ab Orco

invida Mors fusis protulit haec lacrimis:

„Quam vere eiusdem est inferre auferreque leges,

lege horum cum lex paene refixa mea est!“

Ludovici Ariosti humantur ossa

sub hoc marmore seu sub hac humo seu

sub quicquid voluit benignus heres

sive herede benignior comes seu

opportunius incidens viator.

Nam scire haud potuit futura, sed nec

tanti erat vacuum sibi cadaver,

ut urnam cuperet parare vivens.

Vivens ista tamen sibi paravit,

quae scribi voluit suo sepulchro,

olim si quod haberet is sepulchrum,

ne, cum spiritus exili peracto

praescripti spatio misellus artus,

quos aegre ante reliquerat, reposcet,

hac et hac cinerem hunc et hunc revellens,

dum noscat proprium, diu vagetur.

Virginis intactae partum partumque videbis,

Actia quem docto pectore Musa dedit.

Admirandi ambo: Humanae fuit ille saluti

utilis, humanis hic fuit ingeniis.